Ks. dr Jan Czuj (1886-1957)

                Urodził się 20 maja 1886 r. w Borzęcinie. Nauki w zakresie szkoły powszechnej pobierał w miejscowej szkole ludowej od r. 1894. W r. 1900 podjął dalszą naukę w I Gimnazjum w Tarnowie, gdzie zwrócił nań uwagę ks. Alojzy Nalepa, który zaproponował mu wstąpienie do Małego Seminarium Duchownego. W 1908 r. J. Czuj zdał maturę, a święcenia kapłańskie otrzymał 29 czerwca 1912 r., po ukończeniu czterech lat studiów teologicznych.

                Pierwszą placówką duszpasterską, którą objął, były Ciężkowice. W tym też czasie podjął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukończył je w 1916 r., uzyskując stopień doktora teologii w zakresie patrystyki, na podstawie dysertacji, której promotorem był prof. dr Jan Fijałek. W 1914 r. został ks. Czuj przeniesiony na wikariat do tarnowskiej katedry, a niedługo potem otrzymał stanowisko redaktora tygodnika „Lud katolicki”. 1 lipca 1917 r. uzyskał nominację na katechetę w brzeskim Gimnazjum im. Jana barona Goetza. Od tego czasu aż do 1938 r. związał się na stałe z Brzeskiem.

                Niemal od pierwszych dni pobytu w tym mieści, ks. dr Ja Czuj czynnie działał w różnych organizacjach i stowarzyszeniach, m.in. w Stronnictwie Katolicko-Ludowym, tzw. kółku szerokotorowców - zwolenników zwycięstwa Rosji i Francji w I wojnie światowej, Naczelnym Komitecie Narodowym, Stowarzyszeniu „Sokół”, w którym w latach 1918-1920 pełnił funkcję wiceprezesa, w sekcji oświatowej Komitetu Obrony Kresów, w sekcji skarbowej Komitetu Obrony Państwa i w komitecie wyborów do I Sejmu Polskiego.

                W latach 1917-1920 i 1935-1938 uczył w brzeskim gimnazjum religii oraz śpiewu i historii. W pracę z młodzieżą wkładał bardzo dużo serca, nic więc dziwnego, że był przez nią uwielbiany. Ponadto był ks. J. Czuj inicjatorem powstania chóru i orkiestry uczniowskiej oraz założonej w 1917 r. szkolnej Sodalicji Mariańskiej - organizacji mającej na celu podniesienie życia religijnego młodzieży. Uczniowie tego stowarzyszenia pracowali pod kierunkiem ks. Czuja w czterech sekcjach: eucharystycznej, miłosierdzia, misyjnej i śpiewu. Na przykład sekcja miłosierdzia opiekowała się biednymi, prowadziła szkolny bufet, z którego dochód przeznaczony był na cele humanitarne. Natomiast sekcja misyjna propagowała akcje misyjne wśród uczniów i mieszkańców Brzeska. Ks. Czuj wprowadził także na scenę „Betlejem Polskie” L. Rydla, które grano na szkolnej scenie aż do wybuchu wojny.

                W 1920 r. zorganizował w Brzesku Kasyno Urzędnicze wraz z dobrze zaopatrzoną biblioteką, które odegrało poważną rolę w życiu społecznym i kulturalnym miasta. W tym też roku wyjechał na dwa lata do Rzymu w celu kontynuowania studiów na Uniwersytecie Gregoriańskim. Po powrocie, ponownie wiele czasu poświęcał działalności społeczno-politycznej. Za zgodą ordynariusza tarnowskiego pełnił w latach 1923-1935 funkcję posła do Sejmu RP.

                W 1935 r. już jako docent powtórnie podjął pracę katechety w gimnazjum, równocześnie wykładając patrologię na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a także współpracując z poznańskim wydawnictwem „Pisma Ojców Kościoła w polskim tłumaczeniu”.

                W 1938 r. opuścił Brzesko i przeniósł się do Warszawy, gdzie objął Katedrę Patrologii z Homiletyką na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego, tam też uzyskał tytuł profesora, oraz aż trzykrotnie piastował godność dziekana tego wydziału.

                Podczas okupacji niemieckiej brał czynny udział w tajnym nauczaniu na terenie stolicy, a także kontynuował pracę naukową m.in. tłumacząc pisma Ojców Kościoła. Jednak spora część tych rękopisów uległa zagładzie w Powstaniu Warszawskim.

                Po przekształceniu Wydziału Teologicznego UW w Akademię Teologii Katolickiej został jej pierwszym rektorem. W 1948 r. za zasługi dla kraju, kościoła i nauki mianowany został szambelanem ojca św. Piusa XII.

                Zmarł w Warszawie po kilkumiesięcznej chorobie 7 sierpnia 1957 r.

<powrót>