Mgr Zbigniew Starzyk (1924-1992)

                Mgr Zbigniew Starzyk, pedagog, wieloletni dyrektor brzeskiego LO, działacz społeczny, związkowy, polityczny i publicysta, urodził się 1 stycznia 1924 r. w Sutkowie koło Dąbrowy Tarnowskiej, jako czwarty i najmłodszy z synów Andrzeja - nauczyciela zamordowanego w Oświęcimiu i Wandy z Bobrów.

                Naukę rozpoczął w wieku 5 lat w 1-klasowej Szkole Powszechnej w Sutkowie. W 1930 r. rodzina przeniosła się do nowo wybudowanego domu w Dąbrowie Tarnowskiej, gdzie równocześnie ojciec otrzymał pracę nauczyciela w miejscowej szkole powszechnej. Tam w 1935 r. ukończył 6 klasę, następnie czteroletnie Prywatne Gimnazjum Ogólnokształcące, a w czerwcu 1939 r. zdał egzamin do liceum typu humanistycznego. Z chwilą wybuchu wojny, za namową swojego profesora gimnazjalnego, Zygmunta Gilsohna, przez dwa dni patrolował z kolegami stację kolejową i mały odcinek toru na trasie Tarnów-Szczucin. W maju 1940 r. rodzina Starzyków, by uchronić się przed niebezpieczeństwem, przeniosła się do Sutkowa, gdzie wybudowała drewniany dom i zaczęła gospodarować na roli. Ojciec zwolniony w czerwcu tego roku z pracy w szkole, utrzymywał kontakty z ruchem oporu, udzielał pomocy Żydom - uciekinierom z getta w Dąbrowie Tarnowskiej, a on sam kolportował konspiracyjną gazetkę „Odwet”.

14 listopada 1942 r. żandarmi niemieccy pod dowództwem Engelharda Guzdka, zwanego „Katem Powiśla” i Kettera, wkroczyli do gospodarstwa Starzyków i dokonali rewizji, strzelając przy tym z pistoletów. Na koniec aresztowali dwóch jego braci - Czesława i Zygmunta, których przewieźli do aresztu w Dąbrowie. Z. Starzykowi w ostatniej chwili udało się uciec i schronić w sąsiedniej stodole, a następnie w pobliskim lesie. Za kilka dni Niemcy uwięzili w Dąbrowie Tarnowskiej jego ojca i umieścili w celi wraz z wcześniej aresztowanymi synami. Po miesiącu wszystkich trzech wywieziono do więzienia w Tarnowie, a 28 stycznia 1943 r. dużym transportem do Oświęcimia-Brzezinki, gdzie zginęli wiosną 1943 r.

Po aresztowaniu ojca i braci Z. Starzyk opuścił dom, w obawie przed dalszymi represjami ze strony okupanta. Dzięki krewnemu matki, w listopadzie 1943 r. został zatrudniony jako kalkulator w referacie rzeczy wybrakowanych w Fabryce Samolotów w Mielcu, gdzie pracował do początku sierpnia 1944 r.

W lutym 1945 r. Z. Starzyk powrócił do Dąbrowy Tarnowskiej, aby kontynuować dalszą naukę w prywatnym gimnazjum. Jako starszy wiekiem, ukończył dwie klasy w jednym roku, a egzamin dojrzałości złożył w lutym 1946 r.

W marcu tego roku podjął pracę referenta w Starostwie Powiatowym w Dąbrowie. Na tym stanowisku pracował do listopada 1946 r., tj. do chwili rozpoczęcia studiów polonistycznych na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był uczniem takich sław naukowych jak: profesorowie Stanisław Pigoń, Juliusz Kleiner, Tadeusz Lehr-Spławiński, Kazimierz Nitsch, Zenon Klemensiewicz i Kazimierz Wyka. W grudniu 1951 r. obronił pracę pt. „Monografia Przyjaciela Ludu” i złożył egzamin, uzyskując tytuł mgr. filozofii. Już po uzyskaniu magisterium, na życzenie prof. S. Pigonia pracę tę referował na seminarium V roku polonistyki. Prócz filologii polskiej studiował w latach 1947-1951 na Wydziale Dziennikarskim Wyższej Szkoły Nauk Społecznych.

Po ukończeniu studiów, od 1 lutego 1952 r. Z. Starzyk zaczął pracować w Wydziale Oświaty i Wychowania w Dąbrowie Tarnowskiej, na stanowisku instruktora świetlic szkolnych. Od 1 września 1952 r. został zatrudniony w tamtejszej Państwowej Szkole Ogólnokształcącej stopnia licealnego, gdzie zaczął realizować swój główny życiowy cel - nauczanie i wychowanie młodzieży.

Z dniem 1 września 1960 r. Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego przeniosło Z. Starzyka za jego zgodą do Brzeska, powierzając mu funkcję dyrektora LO, którą pełnił do przejścia na emeryturę w 1987 r. Praca z młodzieżą dostarczała mu wiele satysfakcji i zadowolenia. Pasjonowało go przekazywanie wiedzy i obserwowanie własnych efektów pedagogicznych w umysłach i postawach młodzieży. Swoje doświadczenie pedagogiczne przekazywał również na sesjach naukowych dla kadry kierowniczej i spotkaniach z nauczycielami; był bowiem w latach 1970-1975 przewodniczącym Zespołu Samokształceniowego dyrektorów LO województwa krakowskiego. Dzielił się nimi również na łamach prasy zawodowej. Opublikował m.in. pracę „Kształtowanie odpowiedzialności młodzieży w oparciu o działalność organizacji młodzieżowych” oraz pomniejsze artykuły na łamach „Głosu Nauczycielskiego” (m.in. „Strój a sprawa szkolna”, 1971; „Pięć rozśpiewanych lat”, 1973) oraz „Rodziny i szkoły” (m.in. „Szkoła potrzebuje sojuszników”, 1971).

Dyr. Z. Starzyk stale pogłębiał swoją wiedzę; w 1979 r. ukończył Studium Podyplomowe Organizacji i Zarządzania Oświatą w Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kaliszu - Instytut Kształcenia Nauczycieli w Warszawie.

Wielką jego pasją była historia, zwłaszcza Dąbrowy Tarnowskiej i okolicy oraz Brzeska. Z zainteresowań tych zrodziła się monografia „Dąbrowa Tarnowska i okolice” (nie wydana) oraz „Rozwój gimnazjum i liceum w Brzesku w latach 1945-1978”, opublikowany w pracy „Zarys dziejów gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Brzesku 1911-1978” (1979) i folder „80 lat Liceum w Brzesku” (1991).

Artykuły przyczynkarskie i wspomnieniowe publikował m.in. w „Wiadomościach Dąbrowskich”, których był w latach 1955-1956 redaktorem naczelnym, „Powiślu Dąbrowskim”, „Kurierze Dąbrowskim”, „Wieściach”, „Gazecie Krakowskiej”. Historią lokalną pasjonował się do ostatnich dni, przygotowując artykuły, z których kilka, opublikowanych zostało już po jego śmierci.

Dyr. Z. Starzyk pracę pedagogiczną łączył zawsze z pracą społeczną. Jeszcze jako uczeń 1 klasy liceum, wraz ze swoim kolegą założyli Hufiec Harcerzy. Po reaktywowaniu ZHP, będąc już nauczycielem LO w Dąbrowie Tarnowskiej, przez 3 lata pełnił funkcję Komendanta Hufca. Działał również społecznie w ZNP, którego członkiem był od początku pracy zawodowej. Przez szereg lat był wiceprezesem Oddziału Powiatowego ZNP w Brzesku, a po jego reorganizacji, prezesem Rady Zakładowej w latach 1974-1981. W jego gestii były także szkolenia pedagogiczne i związkowe nauczycieli. Jednym z jego zabiegów było doprowadzenie do budowy nowego gmachu LO w Brzesku, który oddany został do użytku w 1988 r.

Działał również na niwie politycznej, będąc członkiem partii, do której wstąpił dopiero po nominacji na stanowisko dyrektora. Udzielał się również w pracach rad narodowych; był m.in. w latach 1958-1960 radnym Miejskiej Rady Narodowej w Dąbrowie Tarnowskiej, natomiast w latach 1984-1988 radnym Rady Narodowej w Brzesku, a także przewodniczącym Komisji Oświaty Kultury i Spraw Socjalnych.

Za wybitne zasługi w rozwijaniu i kierowaniu szkołą, oraz za działalność pedagogiczną, dydaktyczną, społeczną i naukową, wyróżniony został wieloma odznaczeniami państwowymi, resortowymi, odznakami, dyplomami i nagrodami w tym m.in.: Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego (1962), Złotą Odznaką ZNP (1969), Srebrnym Krzyżem Zasługi (1970), Honorową Odznaką Ruchu Przyjaciół Harcerstwa (1970), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1973), Złotą Odznaką za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej (1973), Medalem XXX-lecia PRL (1974), Brązowym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju (1974), Złotym Krzyżem Zasługi (1976), Złotą Odznaką Zasłużony Działacz LOK (1978), Srebrnym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju (1980), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1982), Odznaką za Zasługi dla Województwa Tarnowskiego, Odznaką Jubileuszową 50-lecia Hufca ZHP w Dąbrowie Tarnowskiej, Dyplomem Komendy Chorągwi ZHP im. gen. J. Bema w Tarnowie, Dyplomem Prezydium Tarnowskiej Rady Chorągwi ZHP, 2-krotnie nagrodami Ministra Oświaty i Wychowania oraz nagrodami Kuratora Oświaty i Wychowania w Tarnowie.

Dyr. Zbigniew Starzyk zmarł w Brzesku 15 lipca 1992 r., a pochowany został w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Dąbrowie Tarnowskiej.

<powrót>