Kazimierz Missona (1874-1943)

                Znakomity filolog klasyczny, germanista, językoznawca, literat, publicysta i społecznik urodził się 6 stycznia 1874 r. (wg tradycji rodzinnej w 1868 r.) w Brodach, w rodzinie Jakuba i Marii z Dworeckich. Gimnazjum ukończył w rodzinnej miejscowości. Następnie w latach 1893-99 studiował na uniwersytetach: we Lwowie (4 półrocza), Grazu (4 półrocza) i Berlinie (3 półrocza). Świadectwo kwalifikacyjne uzyskał 5 czerwca 1903 r. z zaleceniem nauczania j. niemieckiego jako przedmiotu głównego oraz łaciny, greki, j. francuskiego i polskiego jako przedmiotów pobocznych. 9 września 1903 r. został mianowany nauczycielem. Podczas swej długiej kariery pedagogicznej Missona uczył w latach 1899-1903 w V Gimnazjum we Lwowie, w latach 1903-1907 w Gimnazjum Polskim w Kołomyi oraz w latach 1907-1914 w gimnazjum w Jarosławiu. Tam też 12 lipca 1908 r. został mianowany profesorem gimnazjalnym. Ponadto w roku szkolnym 1914/1915 uczył w III Gimnazjum w Krakowie.

                1 maja 1915 r. stanowisko dyrektora gimnazjum w Brzesku objął Kazimierz Missona, urlopowany nauczyciel VII rangi z gimnazjum w Jarosławiu. Od pierwszych dni pracy w brzeskim gimnazjum dbał Missona o właściwy poziom wychowania i nauczania młodzieży w duchu patriotyzmu, postępu i tolerancji. Ponadto brał aktywny udział w kształtowaniu postaw moralnych młodzieży w czasie I wojny światowej, następnie zaś w kształtowaniu i umacnianiu pierwszych zrębów niepodległości Polski. Już w 1916 r. w prowadzonym przez siebie zakładzie zorganizował Muzeum Wojenne, gromadząc w nim pamiątki związane z wojną, legionami, wybitnymi osobistościami, a później z wojną polsko-bolszewicką, historią miasta i okolicy.

                Kazimierz Missona udzielał się również bardzo żywo politycznie i społecznie. Należał do Stowarzyszenia Gimnastycznego „Sokół”, a 12 lutego 1919 r. został wybrany członkiem wydziału tego stowarzyszenia.

                Wraz ze Szczęsnym Chrapczyńskim uruchomił bibliotekę „Sokoła” i był jej bibliotekarzem. Po wyjeździe do Włoch wiceprezesa brzeskiego „Sokoła” ks. dr. Jana Czuja, na Walnym Zebraniu Stowarzyszenia w dniu 14 listopada został wybrany na to stanowisko. Organizował również stowarzyszenie Organizacja Obrony Narodowej, powstałe na mocy uchwały zebrań Polaków z Brzeska w 1919 r., którego został prezesem. Działał także w sekcji organizacyjnej Organizacji Obrony Narodowej, która zajmowała się głównie pomocą dla obrony Kresów, Lwowa, Śląska i Gdańska, poparciem akcji wojskowej państwa m.in. propagandą wojskową i zachęcaniem do płacenia podatków istotnych dla funkcjonowania kraju, pozyskiwaniem obywateli dla pożyczki polskiej, zwalczaniem haseł komunistycznych i pielęgnowaniem ruchu narodowo-kulturalnego. W styczniu 1919 r. wszedł również do filii Komitetu Obrony Kresów, który niebawem podporządkowany został Organizacji Obrony Narodowej. Z inicjatywy Komisji Krakowskiej na mocy dekretu Ministerstwa Zdrowia został też przewodniczącym Powiatowej Komisji dla zwalczania epidemii i oczyszczania miasta.

                Z chwilą, gdy zbliżała się do Polski armia bolszewicka wyjechał z ramienia OON po osobiste dyspozycje do Warszawy. Konsekwencją tego wyjazdu było zorganizowanie po powrocie do Brzeska Tymczasowego Komitetu Obrony Państwa, którego został prezesem. Następnie działał w sekcji propagandy w stałym Komitecie Obrony Państwa. Ponadto przez cały czas przebywania w Brzesku działał także w Towarzystwie Szkoły Ludowej, którego był czynnym członkiem.

                Ważnym elementem w życiu Missony była również działalność naukowa, literacka i publicystyczna. Do najbardziej interesujących jego prac historycznych należą dwie monografie Brzeska z okresu I wojny i pierwszych lat niepodległości (Brzesko w przededniu niepodległości 1916-1918, Brzesko 1928 i Brzesko w latach 1914-20, Brzesko - Kraków 1938-39). Te niezwykle rzetelne, choć wycinkowe opracowania do dnia dzisiejszego nie straciły nic ze swej wartości historycznej i nadal są podstawowym źródłem do dziejów miasta I poł. XX w. Zostały bowiem opracowane przez uczestnika, bądź naocznego świadka wielu wydarzeń, a ponadto oparto je na bogatym materiale archiwalnym i wspomnieniowym, dziś już w przeważającej części nie zachowanym. Wśród naukowego oeuvre Missony znalazły się też prace z historii literatury, w tym wielokrotnie wznawiany podręcznik historii literatury niemieckiej dla szkół średnich „Deutsche Literatur in historischer Entwicklung” (Brzesko b.r.w.), „Historia literatury francuskiej dla szkół polskich”, a także publikacja „Niemcy a Polska. Materiał do nauki literatury niemieckiej i polskiej” (Brody b.r.w.).

                Na uwagę zasługuje również literacka działalność Kazimierza Missony, niegdyś bardzo popularna, a dziś zupełnie zapomniana. Był bowiem Missona autorem wielu wierszy patriotycznych i okolicznościowych (np. „Pójdźmy za nim”, „Legiony”, „Młodzieży z listopada 1918”, „Hymn Polski”, „Żołnierzu”, „Wstań pieśni”, „Błękitny wódz”, „Nest ce pas la France”, „Le Marechal Foch”, „Śpiewka brzesko-okocimska”), drukowanych w wielu publikacjach i czasopismach m.in. w popularnym IKC-u, dramatów (np. „3 Maja” [Tarnów b.r.w.], „U wrót wolności”, „Wódz narodu - J. Piłsudski” [Kraków b.r.w.], „Pod Wiedniem”, „Obrona Trembowli”, [Miejsce Piastowe 1931], przedstawień i szopek szkolnych (Szopka studencka, Św. Mikołaj, uzupełnienie Betlejem Polskiego L. Rydla), zbiorów pieśni (Śpiewniczek studencki, Brzesko 1926) oraz adaptacji klasyki narodowej w tym „Dziadów” i „Pana Tadeusza” A. Mickiewicza.

                Dużą rangę miały też prace Missony z dziedziny pedagogiki, w tym m.in. „W poszukiwaniu szkoły nowej” oraz „Z brzeskich doświadczeń wychowawczych”, zawierające program nauki wychowania w brzeskim gimnazjum.

                Missona - wytrawny pedagog był wręcz uwielbiany przez uczniów. Popularnie nazywano go „Bacą”, co świadczyło o wielkim autorytecie i miłości, jaką darzyła go młodzież. Oto jak wspominał dyrektora Missonę i ówczesną szkołę absolwent brzeskiego gimnazjum - prof. dr Jan Kulpa, znakomity polonista i pedagog: „To była piękna, „żywa szkoła”, szkoła życia. Największy wpływ na młodzież wywierał dyrektor Kazimierz Missona, znał każdego z 350 uczniów, wciąż eksperymentował. Zamiast godzin wychowawczych wprowadzał naukę polityki. Tak nazywał zajęcia, w czasie których mówił o sąsiadach Polski i o wydarzeniach w  świecie, o położeniu chłopów i robotników. Namawiał do nadobowiązkowego uczenia się języków obcych. Dyrektor Missona miał i inne wielce oryginalne pomysły, które realizował. Wprowadził dodatkowo w dwóch najstarszych klasach język angielski, codzienne półgodzinne ćwiczenia gimnastyczne, użyteczne prace ręczne, bardzo rozbudowany samorząd”.

                Missona prowadził wzorowo szkołę do r. 1929. Wskutek zatargów z Krakowskim Kuratorium Oświaty i niedopełnień w inwentarzu gimnazjalnym z dniem  1 listopada 1929 r. przeniesiony został na równorzędne stanowisko do Trembowli. Tam, tak jak uprzednio w Brzesku stał się Missona siłą napędową wszystkich działań kulturalnych, wychowawczych i organizacyjnych. Był osobiście zaangażowany, zjednując do tego młodzież gimnazjalną, w pracach wykopaliskowych i renowacyjnych na zamku trembowelskim. Podobnie jak w Brzesku, tak i w tamtejszym gimnazjum utworzył muzeum historyczne o szerokim zakresie, kompletując znaleziska. Opracował również na użytek młodzieży i mieszkańców historię Trembowli. Zaszczepił wśród uczniów i mieszkańców miłość do swego miasta i chęć służenia pomocą w jego porządkowaniu i organizacji. W Trembowli pozostał do emerytury. Następnie przeniósł się do Krakowa, gdzie uczył w szkołach średnich języków niemieckiego i francuskiego. Tam też przystąpił do opracowania nowego słownika polskiego, mającego na celu spolszczenie wyrazów i nazw pochodzenia obcego. Pracę tę przerwał mu wybuch wojny w 1939 r. Podczas okupacji uczył języka niemieckiego i gramatyki w polskiej Szkole Handlowej. Dużo pisał z zamiarem opublikowania prac po wyzwoleniu. Niestety, niemal cała jego rękopiśmienna spuścizna uległa zaprzepaszczeniu. Zmarł w Krakowie w kwietniu 1943 r. i pochowany został na Cmentarzu Rakowickim.

<powrót>