Dr Józef Gurgul (1915-1992)

                Dr Józef Gurgul, długoletni profesor brzeskiego LO, a także jego dyrektor, żołnierz BCh i AK, urodził się 1 lutego 1915 r. w Porąbce Uszewskiej w powiecie brzeskim, w rodzinie chłopskiej Józefa i Wiktorii z Mleczków.

                Po ukończeniu szkoły ludowej w rodzinnej miejscowości, kształcił się w latach 1927-1935 w Państwowym Gimnazjum Koedukacyjnym w Brzesku. Po uzyskaniu matury odbył roczną służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy w Brześciu nad Bugiem i Kobryniu. W 1936 r. wstąpił na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie studiował filologię polską m.in. u Stanisława Pigonia i Kazimierza Wyki. Utrzymywał się wówczas, podobnie jak w gimnazjum z udzielania korepetycji i czasowej pracy zarobkowej. Studia te przerwał wybuch wojny 1939 r. Zmobilizowany do wojska, odbył kampanię wrześniową, walcząc w 38 pp. Po wycofaniu i rozbiciu oddziałów pod Lwowem - w przebraniu cywilnym przedostał się w rodzinne strony. Pracował wówczas w gospodarstwie siostry w Porąbce Uszewskiej.

                Wciągnięty w organizację Batalionów Chłopskich i Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej na terenie gminy Dębno, ppor. J. Gurgul ps. „Ludola” - podjął pracę jako tłumacz w Urzędzie Gminy w Dębnie, gdzie z ramienia organizacji wystawiano fałszywe dowody osobiste i uprawiano sabotaż gospodarczy m.in. fałszowano listy, sporządzano fikcyjne wykazy na przydziały żywności, a potem rozdawano jej nadwyżki potrzebującym członkom ruchu oporu. „Ludola” brał również udział w akcjach wojskowych - jako zastępca dowódcy placówki AK „Dawid” w Dębnie.

                Podczas akcji III Most, gdy w okolicach Radłowa wylądował w nocy 25 lipca 1944 r. lecący z Brindisi angielski samolot Dakota, aby zabrać do Anglii części rakiety V-2 oraz ludzi m.in. późniejszego premiera rządu londyńskiego Arciszewskiego, na rozkaz Komendant Obwodu - pluton ppor. J. Gurgula „Ludoli” ubezpieczał tę akcję w razie ewentualnego ataku Niemców na drodze w lesie dębińskim, niedaleko stacji kolejowej w Biadolinach.

                Po zakończeniu wojny, J. Gurgul wstąpił ponownie na UJ, gdzie kończył przerwane przez wojnę studia polonistyczne i jednocześnie pełnił obowiązki asystenta prof. S. Pigonia w Katedrze Filologii Polskiej. Tytuł mgr. otrzymał w 1946 r., na podstawie pracy „Wieś jako odbiorca literatury”.

                Z chwilą wstąpienia w związek małżeński z Wincentyną z Mordarskich - nie mając mieszkania w Krakowie, podjął pracę nauczyciela i dyrektora w organizowanej przez siebie Szkole Przemysłowej (przemianowanej później na Technikum Hutnicze) w Częstochowie (1946-1951), a następnie dyrektora LO w Wolbromiu (1951-1952). Z powodu braku mieszkania, na własną prośbę został w 1952 r. przeniesiony na stanowisko nauczyciela j. polskiego w LO w Brzesku. W latach 1954-1960 pełnił ponadto obowiązki dyrektora tejże szkoły. W 1959 r. zorganizował w Brzesku filię bocheńskiego LO dla Pracujących, w którym uczył do 1963 r. J. Gurgul stosował w szkole nowoczesne metody nauczania, pracował także naukowo, przygotowując dysertację doktorską „Przeszłość wsi polskie w powieści międzywojennej”, pisaną pod kierunkiem prof. H. Markiewicza w Katedrze Literatury Polskiej UJ i obronioną w 1972 r.

                Jako doskonały metodyk - nie przerywając do 1966 r. pracy w szkole - rozpoczął w 1960 r. pracę jako inspektor szkolny w Wydziale Oświaty i Kultury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Brzesku, a następnie jako zastępca kierownika tego Wydziału. Ponadto w roku szkolnym 1970/71 jako nauczyciel kontraktowy uczył j. niemieckiego w LO, a następnie w latach 1973-1975 w Zespole Szkół Mechaniczno-Elektrycznych w Brzesku. Na zasłużoną emeryturę przeszedł w 1975 r.

                J. Gurgul udzielał się również społecznie m.in. jako przewodniczący Zarządu Powiatowego Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich a także w Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym. Również dużo publikował m.in. w „Tygodniku Ilustrowanym” (1933 r., jeszcze jako uczeń gimnazjum), „Młodej Awangardzie”, „Wieściach”, „Gazecie Krakowskiej”.

                Za działalność pedagogiczną, społeczną i partyzancką uhonorowany został: tytułem Zasłużonego Działacza Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (1964), Medalem Zwycięstwa i Wolności (1970), Złotym Krzyżem Zasługi (1974), Krzyżem Partyzanckim (1978) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1980).

Dr Józef Gurgul zmarł w Żywcu 19 sierpnia 1992 r., a pochowany został na cmentarzu w Grybowie, rodzinnej miejscowości swojej żony.

<powrót>